Cilt Hastalıkları

ÜRTİKER ( Kurdeşen )

Ürtiker vücudun çeşitli bölgelerinde görülebilen derideki kaşıntılı kabarıklıklarla kendini gösteren bir cilt hastalığıdır. Çok değişik boyutlarda olabilir. Bu kabarıklıklar genellikle 24 saatten kısa sürede iz bırakmadan yok olurlar. Bir yerde bir plak yok olurken, diğer bir bölgede yenisi çıkar, çok kaşıntılıdır ve hastaya rahatsızlık verir. Ürtiker plağı derinin yumuşak (mukoza) ve derin kısımlarını tuttuğunda şişliklere neden olur, bu durumda anjioödem adını alır.

Akut ürtiker genellikle iki hafta içerisinde geçen ve özellikle ilaçlar ve viral infeksiyonlara bağlı olarak ortaya çıkan ürtiker tipidir. Her 5 kişiden biri hayatında bir kez akut ürtiker geçirebilir, genellikle hiçbir araştırma gerektirmez. Ürtiker 6 haftadan uzun sürdüğünde kronik ürtiker adını alır ve hasta için can sıkıcı hale gelebilir.

Ürtiker kimlerde ortaya çıkar?

Ürtiker yaşlı, bebek herkeste ortaya çıkabilir.

Ürtikerin nedeni nedir?

Ürtikerin mekanizmasında temel hücreler mast hücreleridir. Mast hücreleri uyarıldıklarında içeriklerini boşaltırlar ve ürtiker ve kaşıntıya neden olurlar. Bu içerikler arasında başlıcası histamindir. Mast hücrelerinin uyarılmasına neden olan faktörler arasında:

• İnfeksiyonlar: kronik sinüzit, kulak iltihapları, idrar yolu infeksiyonları, diş infeksiyonları, midede bulunan helikobakter pylori denilen ve gastrite neden olan mikrop
• Gıda katkı maddelerine karşı intolerans: özellikle hazır gıdalarda bulunan katkı maddeleri ve bazı gıdalarda doğal olarak bulunan histamin (domates, eski kaşar, şarap, baharatlar) ürtikeri artımaktadır.
• Ağrı kesici ve aspirine karşı intolerans: Başlıca romatizmal ilaçlar ve aspirin olmak üzere antibiyotikler de ürtikeri tetikleme potansiyeline sahiptir
• Otoimmunite: Son yıllarda kişinin kanında bulunan bir takım antikorların mast hücrelerini uyardığı ve ürtikere neden olduğu bildirilmektedir. Ürtikerli hastaların yaklaşık %35'inde otoreaktif denilen bu tip ürtiker görülmektedir.
• Troid hastalıkları: Özellikle Hashimoto troiditi olmak üzere troid hastalıkları da mast hücreleri üzerinde tetikleyici rol oynar.
• Yoğun stres ve psikolojik bozukluklar

Ürtikerin tanısı nasıl konulur, hangi testler yapılmalıdır?

Ürtikerin tanısı klinik olarak konulur çünkü çok tipik klinik görünümü vardır. Bazı durumlarda eğer ürtiker plakları 24 saatten uzun sürüyor ve yerinde lekeler bırakıyorsa dermatologunuz biyopsi yaparak damar iltihabı olasılığını dışlamak isteyebilir. Bunun haricinde genellikle biyopsiye gerek duyulmaz.

Kronik ürtikerli bir hastada genellikle infeksiyon varlığını dışlamak için kan, idrar ve dışkı testlerinin yanı sıra, troid hastalığı varlığını araştırmak da önemlidir.

Alerji testi (prick test) sadece alerjik rinit anamnezi olan ve polen mevsimlerinde kabarmaları olan hastalar için gereklidir, çünkü ürtiker tip I alerjilerden kaynaklanmaz.

Dermatologunuz ürtikerin otoimmun kökenli olup olmadığını araştırmak için 'Otolog serum deri testi' denilen bir test yapacaktır. Bu testte kendi kanınızın serumu ayrıştırılır ve derinize ince iğne ile enjekte edilir, yarım saat sonra serum bölgesinde kızarıklık ve kabarma varsa pozitif kabul edilir. Bazı merkezlerde otolog serum deri testi pozitif olan hastalara kendi kanıyla aşılama tedavisi (otovaksinizasyon) yapılmakta ve bazı hastalarda önemli yanıtlar alınmaktadır.

Ürtiker nasıl tedavi edilir?

Ürtiker tedavisinin temelini antihistaminik denilen ilaçlar oluşturur. Bu ilaçlar kabarıklık ve kaşıntıyı giderirler. Tedavi etkene değil semptoma yöneliktir. Antihistaminikler sadece ürtiker çıktığında değil, birkaç ay düzenli kullanılmalı ve mast hücrelerinde baskılanma sağlanmalıdır.

Antihistaminiklerle baskılanmayan ürtikerlerde kısa süreli kortizon, dapson, hidroksiklorokin, siklosporin gibi tedaviler uygulanabilir. Bazı hastalar fototerapiden fayda görebilir.

Bu tedavilerin yanı sıra 3 hafta süren katkısız diyet de hastaların %60'ında semptom azalması sağlamıştır.

Ürtikeri olan hastanın sık ağrı kesici ve aspirin almaktan kaçınması, katkısız beslenmesi, çok sıcak duştan ve güneşten sakınması gereklidir. Stres ürtikeri artırır ve hatta neden olabilir. Eğer aşırı stresli iseniz ya da depresyonda iseniz, veya uyku düzensizliğiniz varsa psikiyatra başvurmanız ürtikeriniz üzerinde de olumlu sonuçlara yol açacaktır.

Sonuç olarak ürtiker ölümcül bir hastalık değildir ancak düzenli takip ve tedavi isteyen ve tedaviye inancı gerektiren kronik bir hastalıktır. Bir gün geldiği gibi gidecektir.