Mantar

Mantar enfeksiyonu oldukça yaygın rastlanan bir deri hastalığıdır. Bu enfeksiyonlar deri, saç ve tırnaklarda yerleşerek hastalığa neden olurlar. Yerleşim yerlerine göre isimlendirilir: Vücut mantarı, kasık mantarı, saçlı deri mantarı, ayak mantarı, tırnak mantarı, vs.

VÜCUT MANTARI

Vücut mantarı, derinin üst tabakasında gelişen bir mantar enfeksiyonudur. Kaşıntılı, kırmızı, ortasında normal deri olan halka şeklinde bir döküntü ile karakterizedir. Halka sayısı birden fazla olabilir ve genişleyebilir.

Mantar enfeksiyonları derimizin üst tabakasındaki hücrelerde enfeksiyon oluşturan mantarlar tarafından meydana gelir.

Mantarlar bulaşıcıdır ve şu şekilde yayılırlar:

Deriden deriye direkt temas
Hayvanlardan insanlara: Örneğin tımar etme sırasında.
Kıyafet, havlu, yatak gibi enfekte objelerden
Topraktan

Mantar bulaşma riskini arttıran faktörler şunlardır:

Kalabalık ve nemli bir ortamda yaşamak
Enfekte bir hayvan veya insanla yakın temas halinde bulunmak
Enfekte bir insanla aynı havlu, çarşaf veya giysiyi paylaşmak
Aşırı terlemek
Yakın temas gerektiren güreş veya futbol gibi bir spor yapmak
Dar giysiler giymek
Bağışıklık sisteminin zayıf olması

Mantar tanısı çoğu zaman klinik görünüm ile konulabilir. Bazen tanıyı doğrulamak için derideki lezyondan künt bir cisimle kazıntı yaparak mikroskop altında inceleme gerekebilir. Bazı durumlarda ise kültür yapılması gerekir.

SAÇ MANTARI

Saç mantarı, saçlı deri ve saçlarda mantar enfeksiyonudur. Genellikle saçlı deride kaşıntılı ve saçların döküldüğü alanlar şeklinde görülür. Saçlar kolay kırılır ve kökünden dökülür. Saçlı deride pullanma olur. Seyrek de olsa ağrılı, akıntılı yaralar oluşur. Saç mantarı çok bulaşıcı bir enfeksiyondur. En çok çocuklarda olur.

Saç mantarı vücut mantarı gibi insandan, hastalık bulaşmış tarak, havlu gibi ortak eşyalardan veya hayvanlardan geçer.

En çok çocuklarda görülür ve okul ve kreşlerde salgınlara neden olabilir. Buralarda enfeksiyon yakın fiziksel temas veya kapı kolu gibi ortak kullanılan objelerle bulaşır.

Ayrıca hayvanlarla temas halinde olan çocuklarda saç mantarı riski daha yüksektir. Kedi veya köpekler herhangi bir belirti vermeden mantarı taşıyabilirler ve dokunma sonrası mantarı kapabilirler.

Saç mantarı için diğer riskler kalabalık ortamda yaşamak ve kötü hijyendir.

Saç mantarı tedavi edilmediğinde kalıcı iz ve saç kaybına neden olabilir.

Tedavide ağızdan ilaç tedavisi, mantara karşı etkili şampuanlar ve sürme ilaçlar kullanılır.

AYAK MANTARI (ATLET AYAĞI)

Ayak mantarı en çok nemli ayak parmak araları ve daha seyrek olarak ayak tabanında gelişen bir mantar enfeksiyonudur. Mantar enfeksiyonları arasında en sık görülenidir.

Diğer mantar enfeksiyonları gibi bulaşıcıdır. Ayak mantarı pek çok şekilde görülebilir:

Parmak aralarında kaşıntı, batma
Ayak altlarında kaşıntı
Kaşıntılı su toplaması
Parmak araları ve tabanlarda yarılma ve soyulma
Aşırı kuruluk

Tırnak mantarı da ayak mantarı ile birlikte olabilir.
Ayak mantarı dar ve kalın ayakkabı giyenlerde daha çok görülür. Terleme oluşmasını kolaylaştırır. Nemli ortamlar üremesine zemin hazırlar.

Atlet ayağı da bulaşıcıdır ve direkt temas ve hastalık bulaşmış eşyalara dokunmakla geçer. Ayak mantarı için risk faktörleri şunlardır:

Erkek olmak
Islak çorap ve dar ayakkabı giymek
Enfeksiyonu olan bir kimseyle halı, çarşaf, elbise veya ayakkabıları paylaşmak
Sauna, yüzme havuzu gibi toplu kullanılan alanlarda çıplak ayakla dolaşmak
Bağışıklık sisteminde zayıflık

Ayak mantarının tedavi edilmemesi halinde deride bakteriyel enfeksiyonlar ve id reaksiyonu denilen mantara karşı allerjik yanıt gelişebilir. Ayak mantarının teşhisi görünüm, mantar bakısı veya kültürü ile konulabilir. Tedavisinde krem, sprey veya pudra formunda sürülerek kullanılan veya ağız yoluyla alınan ilaçlar kullanılabilir.

Mantar enfeksiyonuna karşı tedbirler şunlardır:

Ayaklarınızı kuru tutun. Evde çıplak ayakla dolaşarak parmak aralarınızın hava almasını sağlayın.
Pamuk veya yün gibi doğal materyalden yapılmış çoraplar giyinin.
Çoraplarınızı düzenli olarak değiştirin. Çok terliyorsanız günde 2 kez değiştirin.
Hafif ve hava alan bir ayakkabı giyinin. Sentetik ayakkabı (vinil veya kauçuk) kullanmayın.
Her gün aynı ayakkabıyı giymeyin.
Ortak duş, havuz ve fitness gibi yerlerde su geçirmez sandalet kullanın.
Günlük olarak tercihen mantara karşı etkili pudra kullanın.
Ayakkabınızı ortak kullanmayın.

TIRNAK MANTARI

Mantar tırnağı tuttuğunda tırnak mantarı adını alır. Tırnak mantarı tırnak altında sarı veya beyaz renk değişikliği olarak başlar. Mantar derine ilerledikçe tırnağın rengi değişebilir ve şekli bozulabilir.

Tırnaklarınızda şu belirtiler varsa tırnak mantarınız olabilir:

Kalınlaşmış tırnaklar
Kırılgan,ufalanmış tırnaklar
Şekli bozuk tırnaklar
Matlaşmış tırnaklar
Rengi koyulaşmış tırnaklar

Tırnak tırnak yatağından ayrılabilir. Tırnağın altı boşalmış gibi görünebilir. Parmaklarda ağrı olabilir.

Tırnak mantarı daha çok ayak tırnaklarında görülür. Çünkü ayak tırnağı mantarları, bu mikroorganizmaların kolayca üreyebileceği karanlık, nemli ve sıcak ortamda daha çok bulunur. Diğer bir sebep de kan dolaşımının biraz daha az olması olabilir.

Tırnak mantarı, kan dolaşımında azalma ve mantara maruz kalınan daha uzun yıllar nedeniyle daha çok yetişkinlerde görülür. Ayrıca yaşla birlikte tırnakların daha yavaş uzaması ve kalınlaşması sonucu mantara daha duyarlı hale gelinir. Tırnak mantarı erkeklerde daha çok görülür.

Tırnak mantarı için risk faktörleri şunlardır:

Aşırı terleme
Nemli ortamda çalışmak
Sedef hastası olmak
Hava almayı engelleyen ve teri absorbe emmeyen ayakkabı ve çorap giymek
Açık alanlarda çıplak ayakla dolaşmak
Ayaklarda mantar enfeksiyonunun olması
Deride veya tırnakta zedelenme olması
Diyabet,dolaşım problemi veya bağışıklık sisteminde zayıflık

Tırnak mantarının tanısı görünüm ile konulur ve mantar test ve kültürü ile doğrulanır. Bazen tırnak mantarı sedef gibi diğer hastalıkları taklit edebilir.

Tırnak mantarının tedavisinde mantara karşı etkili cila ve ilaçlar kullanılır.

Tırnak mantarının ve nükslerin engellenmesi için şunlara dikkat edilmelidir:

Tırnaklar kısa, kuru ve temiz tutulmalıdır.
Ayakların kuru kalması ve havalanması için üretilmiş sentetik çoraplar giyinin.
Ayakkabınızı çok terliyorsanız arada çıkarın. Mümkünse açık ve kapalı ayakkabıları dönüşümlü giyinin.
Mantara karşı etkili sprey veya pudra kullanın.
Ellerinizin suyla temasını azaltmak için eldiven kullanın. Kullanmadığınız sırada eldivenlerinizin içini dışa doğru çevirin.
Tırnaklarınızın etrafındaki deriyi kesmeyin, yolmayın. Bu mantarın deri ve tırnaklara yerleşmesini kolaylaştırır.
Çıplak ayakla halka açık alanlarda dolaşmayın.
Manikür ve pedikür için doğru bir yer seçin. Aletlerin sterilize edildiğinden emin olun.
Tırnak cilası ve yapay tırnak kullanmayın. Mantarların oluşması için ortam oluşmasına yardımcı olur.
Hastalıklı bir tırnağa dokunduğunuzda ellerinizi yıkayın. Tırnak mantarı diğer tırnaklara bulaşabilir.