Cilt Hastalıkları

DERİ BENLERİ

Eğer beninizde büyüme, kanama, kaşıntı veya renk değişikliği varsa mutlaka dermatoloji uzmanına görünmeniz gerekir.

Tıpta nevüs olarak adlandırılan benler, melanosit denilen deriye renk veren hücrelerin oluşturduğu gruplardır. Benler farklı renklerde olabilir ve vücudumuzun her yerinde ortaya çıkabilir.

Benler oldukça sık görülür. Hemen her yetişkin insanda bir kaç tane ben vardır. Açık ten rengine sahip yetişkinlerde genellikle daha çok ben görülür. Bu kimselerde 10-40 arası ben olabilir. Bu durum normaldir.

Benlerin çoğu zararsızdır. Ancak nadir durumlarda benler kansere dönüşebilir. Benler ve diğer lekelerin takibi başta melanoma olmak üzere deri kanserlerinin saptanmasında önemli bir basamaktır. Melanomların hepsi benler üzerinden gelişmez ancak önemli bir kısmı mevcut bir benin üzerinde, yakınında veya derideki başka koyu renkli bir lekede ortaya çıkar.

Tipik bir ben kahverengi bir leke şeklinde olsa da benler çeşitli renk, büyüklük ve şekillerde karşımıza çıkabilirler.

Renk: Genellikle ten rengi, kızıl kahverengi veya kahverengidir.

Şekil: Şekilleri oval veya yuvarlak olabilir.

Büyüklük: Toplu iğne başı büyüklüğünden bir eli kaplayabilecek kadar büyüklüğe sahip olabilir. Genel olarak benler 6 mm' den (veya bir kurşun kalemin kalınlığından) daha küçüktür.

Benler koltuk altları, saçlı deri, tırnak altları ve parmak araları da dahil olmak üzere vücudumuzun her yerinde görülebilir. İnsanların çoğunda 10-40 arasında ben vardır. Ancak bu sayı yaşadığımız sürece değişebilir. Orta yaşa kadar yeni benler çıkabilir veya bazı benler kaybolabilir.

Benlerin Yüzeyi Farklı Olabilir

Benlerin yüzeyi kırışık, pürüzsüz veya deriden kabarık olabilir. Bazen bir ben başlangıçta yassı ve kahverengi iken daha sonra hafif kabarık ve daha açık renkli bir hale gelebilir. Bazıları saplı hale gelecek kadar kabarabilir ve sonunda yok olabilir. Bazıları ise doğrudan kaybolabilir.

Benlerin bir çoğu 20 yaşından önce görülse de yeni benler orta yaşlara kadar çıkmaya devam edebilir. Ayrıca hayatımızın bazı dönemlerinde benlerimizde değişiklikler görülebilir. Örneğin hormonların etkisiyle ergenlik ve gebelik döneminde benlerimizde büyüme, koyulaşma ve sayıca artma olabilir.

Benlerimiz İçin Ne Zaman Doktora Gitmeliyiz?

20 yaşından büyükseniz ve yeni bir beniniz çıkmışsa bir dermatoloji uzmanına görünün. Benlerdeki şu belirti ve bulgular tıbbi açıdan önemli olabilir:

• Ağrı
• Kaşıntı ve yanma
• Kanama
• Kabuklanma
• Renk, şekil ve büyüklükte ani değişiklik

Benler Neden Oluşur?

Melanin deriye rengini veren melanin doğal bir pigmenttir. Bu pigment derinin en üst tabakasında (epidermis) veya en üst tabakanın altındaki dermis denilen tabakada melanosit denilen hücrelerde üretilir. Melanin daha sonra derinin yüzeyel hücrelerine transfer edilir. Normalde melanin eşit olarak dağılır ama bazen melanositler kümeler halinde çoğalarak benlerin oluşmasına neden olurlar.

Bilim adamları benlerin neden oluştuğunu ve ne işe yaradıklarını bilmiyorlar. Benlerin çoğu zararsızdır ve özel bir dikkat gerektirmez ancak bazı insanlar displastik ben olarak bilinen ve sıradan benlere göre kansere dönme riski daha yüksek olan garip görünüşlü benlere sahiptir.

Hangi Benlerde Kansere Dönüşme Riski Yüksektir?

Bazı benlerde ben kanserine yani melanoma dönüşme riski daha yüksektir. Bunlar:

• Doğumsal büyük benler: Doğumda var olan benlere konjenital nevüs denir. Büyük konjenital nevüslerde melanom gelişme riski daha yüksektir.
• Ailesel benler: Altı milimetreden büyük ve düzensiz şekilli benler atipik veya displastik ben olarak adlandırılır. Bu benler genellikle kalıtsaldır. Displastik benler sıklıkla düzensiz sınırlıdır ve ortası koyu, çevresi açık renkli olduğundan "tavada yumurta" şeklinde ifade edilir. Displastik beniniz varsa melanom gelişme riskiniz daha yüksektir.
• Çok sayıda beniniz varsa (20' den fazla) melanom riskiniz yüksektir.

Doktorunuza Gitmeden Önce Neler Yapmalısınız?
Sizi endişelendiren bir beniniz varsa dermatoloji uzmanına başvurmadan önce bazı şeylere dikkat etmeniz önerilir.

• Yeni fark ettiğiniz her türlü değişiklik ve şikayeti yazın.
• Kullandığınız tüm ilaçları vitaminler de dahil not edin.
• Geçmişte bir melanom hikayeniz veya displastik olduğu için çıkarılmış bir beniniz varsa bunun yerini ve tarihini belirtin. Patoloji raporunu beraberinizde götürün.
• Randevu öncesinde makyaj yapmayın ve oje sürmeyin. Bunlar tam bir muayeneyi zorlaştırır.

• Bu beni ilk ne zaman fark ettiniz?
• Beninizde renk veya şekil gibi bir değişiklik var mı?
• Daha önce beniniz alındı mı? Alındı ise atipik (displastik) veya kanser denildi mi?
• Ailede melanom veya atipik (displastik) ben olan kimse var mı?

Ben Muayenesi Nasıl Yapılır?

Doktorunuz saçınızdan tırnağınıza kadar ben olabilecek her yerdeki benlerinize bakacaktır. Ben muayenesi dermoskop denilen özel bir alet yardımı ile yapılır. Bu alet benleri büyüterek daha ayrıntılı bir inceleme yapılmasını sağlar. Bazen çıplak gözle bakıldığında oldukça endişe verici görünen bir ben dermoskopla bakıldığında çok masum olabilir. Dermoskopi denilen bu işlem teşhis amaçlı cerrahi işlem sayısını önemli ölçüde azaltabilir. Bu işlemle şüpheli olduğu düşünülen veya kesin tanı konulamayan benlerin alınması gerekebilir!

Benlerin Estetik Amaçlı Olarak Alınması Sakıncalı mıdır?

Benler estetik amaçlı olarak alınabilir. Ancak alındıktan sonra mutlaka patolojik incelemeye gönderilmelidir. Patolojik inceleme yapılması gerektiğinden benler sadece cerrahi yöntemlerle alınabilir. Başka bir deyişle benlerin lazerle yok edilmesi veya yakılması gibi patolojik incelemeye imkan vermeyen bir işlemle ortadan kaldırılması doğru değildir.

Ben Kanserini Erken Teşhis Etmek İçin Nelere Dikkat Edilmesi Gerekir?

Ben kanserinin (melanom) erken dönemde teşhis edilmesinin en iyi yolu benlerinizin yeri ve karakterini bilmektir. Özellikle ailede melanom hikayesi varsa melanomun erken belirtilerini saptayabilmek için cildinizi düzenli olarak kendiniz muayene edin. İdeal olanı aylık muayenedir.

Koltuk altları, genital bölge, parmak araları, saçlı deri, avuç içi ve ayak tabanı gibi güneş görmeyen yerleri unutmayın. Mümkünse sırt gibi görünmesi zor olan yerler için duvar aynası ile birlikte bir el aynası da kullanım. Displastik benleri olanlarda düzenli dermatolog kontrolü gerekir.

Melanom veya diğer deri kanserleri için aşağıdaki A, B, C, D, E testini kendiniz yapabilirsiniz:

A: Asimetri. Benin şekil ve renk bakımından simetrik olup olmadığına bakın. Bunun için beninizi hayali bir çizgiyle olabilecek en simetrik hali için 2 eşit parçaya bölün.
B. Bordür. Başka bir deyişle sınırların düzgün olması. Düzensiz veya çentikli bordürü var mı? Düzensiz bordür melanomlarda daha çok görülür.
C. Color. Renk. Çok sayıda renk olması melanom lehinedir.
D. Diameter. Çap. 6 mm' den büyük benler risklidir.
E. Değişiklik. Şekil, renk değişikliği, kaşıntı, kanama gibi sonradan oluşan değişiklik.

Deri Kanserini Önlemek İçin Nasıl Tedbirler Alınabilir?

Güneşten korunun. Ultraviyolenin maksimum olduğu 10-16 arası dışarı çıkmayın. Dışarı çıkmadan 20-30 dk önce koruma faktörü en az 15 olan koruyucu kullanın. Bunu 2 saat arayla yenileyin. Unutmayın güneş koruyucu krem kullanmak, güneşten korunmanın sadece bir bölümüdür. Uzun kollu giysiler, geniş bantlı şapka kullanın.